نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه PM چیست؟
Preventive Maintenance
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه PM :
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چگونه می‌توان از خرابی های ناگهانی تجهیزات از قبیل (سرورها، سوییچ ها و …….) جلوگیری کرد و بهره وری مراکز داده را به حداکثر رساند؟
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (Preventive Maintenance) روشی است که سازمان ها برای رسیدن به این هدف انتخاب کرده‌اند. در این مقاله، با شما همراه خواهیم بود تا مفهوم نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) را به زبانی ساده و شفاف توضیح دهیم، انواع آن را بررسی کنیم و به مزایا و معایب این روش بپردازیم.
می‌دانید که در دنیای رقابتی امروز، تولید محصولات با کیفیت بالا و هزینه‌ی کم از مهم‌ترین دغدغه‌های هر کسب‌وکاری است. استفاده از PM نه تنها سبب افزایش عمر مفید تجهیزات می‌شود، بلکه توان رقابتی سازمان‌ها را در بازار به طور قابل‌توجهی ارتقا می‌دهد. در میان انواع روش‌های نگهداری و تعمیرات، چرا PM برای مراکز داده ضروری است؟
برنامه ریزی دقیق و اجرای تعمیرات پیشگیرانه، مانند تنظیم یک ساعت دقیق، می‌تواند شکست‌های ناگهانی را به حداقل برساند. این تکنیک با ایجاد یک سیستم نگهداری مدرن و منظم، تضمین می‌کند که تجهیزات همیشه در بهترین وضعیت عملیاتی خود باشند. در ادامه، همراه ما باشید تا تأثیرات شگفت انگیز PM در کاهش خرابی ها، افزایش کارایی و بهره وری را کشف کنیم.
ساختار PM چیست؟
تعمیر و نگهداری پیشگیرانه شامل بازرسی سیستماتیک تجهیزات است که در آن مشکلات بالقوه شناسایی و تصحیح می شوند تا از وقوع خرابی تجهیزات جلوگیری شود. در عمل، یک برنامه نگهداری پیشگیرانه ممکن است شامل مواردی نظیر تمیز کردن، روانکاری، تنظیمات، تعمیرات، بازرسی و جایگزینی قطعات و تعمیرات جزئی یا کامل که به طور منظم برنامه ریزی شده اند باشد.
تعمیر و نگهداری پیشگیرانه شامل سرویس و نگهداری روزمره تجهیزات می شود و همچنین شامل نگهداری سوابق دقیق بازرسی ، تعمیر و نگهداری و شناخت طول عمر هر بخش یا قطعه برای درک بهتر بازه جایگزینی قطعات است. این سوابق می تواند به تکنسین های نگهداری کمک کند تا زمان مناسب برای تغییر قطعات را پیش بینی کنند .
تعمیر و نگهداری دقیق و پیشگیرانه ی مورد نیاز بر اساس عملکرد و نوع تجهیزات متفاوت است.
مدیریت تعمیرات و نگهداری پیشگیرانه می تواند بسیار پیچیده باشد، به ویژه برای شرکت هایی که دارای تجهیزات زیادی می باشند، به همین دلیل در بسیاری از شرکت ها نرم افزارهای تعمیر و نگهداری پیشگیرانه کمک می کنند تا بررسی و تست تجهیزات، سریعتر و دقیق تر انجام گردند.
نرم افزار نگهداری پیشگیرانه به جمع آوری و سازماندهی اطلاعات کمک می کند تا برای تکنسین های پشتیبانی به راحتی قابل دسترس باشد.
تعریف نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه :
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه PM یکی از موثرترین و علمی‌ترین رویکردها برای مدیریت تجهیزات و دارایی‌های صنعتی است. این استراتژی شامل مجموعه‌ای از اقدامات منظم و از پیش برنامه‌ریزی‌شده است که با هدف جلوگیری از خرابی‌های غیرمنتظره، افزایش عمر مفید تجهیزات و حفظ عملکرد بهینه آن‌ها انجام می‌شود. این روش که بر پایه اصول مهندسی و مدیریت دارایی طراحی شده، نه تنها هزینه های تعمیرات اضطراری (Emergency Maintenance) EM را کاهش می‌دهد، بلکه بهره وری و قابلیت اطمینان تجهیزات را به سطح بالاتری می‌رساند. نگهداری پیشگیرانه، با پیشگیری از توقف های ناگهانی، راهکاری کلیدی برای ارتقای عملکرد و کاهش هزینه های عملیاتی در صنایع مختلف است.
انواع PM :
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام بر اساس نیاز و شرایط خاص تجهیزات برنامه‌ریزی می‌شوند:
- نگهداری پیشگیرانه مبتنی بر زمان
(Time-based Preventive Maintenance)
در این نوع PM، فعالیت‌های نگهداری و تعمیرات در بازه‌های زمانی مشخص و منظم، صرف نظر از شرایط واقعی تجهیزات، برنامه‌ریزی و انجام می‌شوند. به عنوان مثال، انجام بازرسی‌های دوره‌ای روی تجهیزاتی که خرابی آن‌ها می‌تواند به شدت روند کاری سازمان را مختل کند، نمونه‌ای از این رویکرد است. این روش برای تجهیزاتی که احتمال خرابی آن‌ها به مرور زمان افزایش می‌یابد، بسیار مناسب است.
مزایای نگهداری پیشگیرانه مبتنی برزمان
- ایجاد نظم و پیش بینی پذیری
- کاهش احتمال خرابی ناگهانی
- مناسب برای تجهیزات با الگوی خرابی
معایب نگهداری پیشگیرانه مبتنی برزمان
- ممکن است باعث انجام نگهداری غیرضروری شود
- هزینه بالاتر به دلیل تعمیرات مکرر
نگهداری پیشگیرانه مبتنی بر کارکرد
(Usage-based Preventive Maintenance)
این نوع نگهداری بر اساس میزان استفاده یا چرخه کاری تجهیزات برنامه‌ریزی می‌شود. به عنوان مثال، هارد دیسک ممکن است پس از طی هر 50.000 ساعت برای تعمیر یا سرویس برنامه‌ریزی شود. این روش به ویژه برای تجهیزاتی که عملکرد آن‌ها به میزان کارکرد وابسته است، موثر است.
مزایا ی نگهداری پیشگیرانه مبتنی بر کارکرد
- تمرکز دقیق بر نیاز واقعی تجهیزات
- کاهش هزینه‌های اضافی
- مناسب برای تجهیزات با استهلاک وابسته به کارکرد
معایب نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه مبتنی بر کارکرد
- نیاز به پایش مداوم کارکرد تجهیزات
- امکان خطا در برنامه‌ریزی در صورتی که میزان استفاده تجهیزات به درستی ثبت نشود.
این دسته‌بندی‌ها به سازمان‌ها اجازه می‌دهند تا با در نظر گرفتن نوع و اهمیت تجهیزات، از خرابی‌های غیرمنتظره جلوگیری کرده و کارایی و بهره‌وری را به حداکثر برسانند.
چه زمانی برای استفاده از نگهداری پیشگیرانه مناسب است؟
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) زمانی مناسب است که تجهیزات مراکز داده نیازمند سرویس‌های منظم باشند تا از خرابی‌های غیرمنتظره و عدم ارائه سرویس جلوگیری شود. در ادامه، شرایطی که اجرای نگهداری پیشگیرانه را ضروری می‌کند، توضیح داده شده است:
تجهیزات حیاتی با عملکرد حساس
تجهیزاتی که نقش مهمی در ارائه سرویس یا فرآیندهای عملیاتی دارند و خرابی آن‌ها می‌تواند منجر به اختلال در فعالیت سازمان یا خسارات عمده شود. به عنوان مثال: سیستم های هواساز و خنک کننده در دیتاسنترها.
افزایش احتمال خرابی به مرور زمان یا با استفاده مکرر
تجهیزاتی که با گذشت زمان یا استفاده مداوم دچار فرسودگی می‌شوند و احتمال خرابی آن‌ها قابل پیش‌بینی است.
هزینه بالای خرابی تجهیزات
در مواردی که خرابی تجهیزات هزینه‌های سنگینی به همراه دارد، از جمله هزینه تعمیرات اضطراری سرورها و ذخیره سازها.
وجود الگوهای مشخص از فرسودگی و خرابی
تجهیزاتی که سوابق آن‌ها نشان می‌دهد خرابی‌های احتمالی قابل پیش‌بینی هستند و می‌توان با تعمیرات پیشگیرانه از آن جلوگیری کرد.
ایمنی و جلوگیری از خطرات
در دیتاسنترهایی که خرابی تجهیزات می‌تواند باعث خطرات ایمنی شود، اجرای PM ضروری است. برای مثال: تجهیزات اعلام و اطفاء حریق.
شرایطی که نگهداری پیشگیرانه یا (PM) کاربرد ندارد!
نگهداری پیشگیرانه PM، اگرچه در بسیاری از موارد برای جلوگیری از خرابی‌های غیرمنتظره موثر است، اما در برخی شرایط استفاده از آن توصیه نمی‌شود. در زیر به طور کامل به کاربردهای نامناسب این استراتژی و دلایل آن اشاره شده است:
- تجهیزاتی که خرابی های غیرقابل پیش‌بینی دارند:
در تجهیزاتی که خرابی آن‌ها به صورت کاملاً تصادفی رخ می‌دهد و الگوی مشخصی ندارد، نگهداری پیشگیرانه کاربردی نخواهد داشت. برای مثال: بردهای الکترونیکی یا قطعات حساسی که خرابی آن‌ها به دلایل خارجی مانند نوسانات برق اتفاق می‌افتد. این تجهیزات معمولاً دچار فرسودگی تدریجی نمی‌شوند و PM نمی‌تواند به طور موثری از خرابی آن‌ها جلوگیری کند.
- تجهیزاتی با هزینه پایین تعمیر یا جایگزینی:
برای تجهیزاتی که هزینه تعویض یا تعمیر آن‌ها پایین است، نگهداری پیشگیرانه توجیه اقتصادی ندارد.
به عنوان مثال: فیوزهای الکتریکی یا قطعات مصرفی کوچک ، چون که اجرای PM برای این موارد هزینه بیشتری نسبت به تعویض ساده آن‌ها خواهد داشت.
- تجهیزات با طول عمر کوتاه یا مصرفی
در مواردی که طول عمر تجهیز محدود است و فرسودگی آن بخشی از چرخه طبیعی مصرف به شمار می رود، PM نمی تواند بهره وری را بهبود دهد.
چگونه یک برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) را با روش PDCA طراحی و اجرا کنیم؟
روش PDCA (Plan-Do-Check-Act) که به عنوان چرخه دمینگ نیز شناخته می‌شود، یکی از مؤثرترین رویکردها برای طراحی و بهبود برنامه‌های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (Preventive Maintenance – PM) است. این روش در چهار مرحله طراحی شده و امکان بهینه سازی مداوم فرآیندها را فراهم می‌کند. در ادامه، هر مرحله با تمرکز بر اجرای PM توضیح داده می‌شود:
مراحل برنامه‌ریزی(Plan) Pm چیست؟
با تعیین زمانبندی مناسب و دقیق برای اجرای تعمیرات پیشگیرانه، سازمان می‌تواند بهبود کیفیت و عملکرد صحیح تجهیزات خود را تجربه کند و از نوسانات غیر منتظره در عملکرد آن‌ها جلوگیری نماید. این روش از نظر مالی نیز می‌تواند به‌صرفه‌ترین و موثرترین راه برای مدیریت تجهیزات باشد، زیرا هزینه‌های ناشی از توقف‌های ناگهانی و تعمیرات اضطراری کاهش یافته و بهره‌وری بیشتری حاصل می‌شود.
در ادامه با مراحل استفاده موثر از این سیستم آشنا می‌شویم:
- شناسایی تجهیزات
در این مرحله ابتدا لازم است تا تمامی تجهیزات و دستگاه‌های موجود در سازمان که نیاز به نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه دارند، شناسایی شوند. این شناسایی ممکن است از طریق بررسی کاتالوگ‌ها، فهرست‌ها و دستورالعمل‌های تولیدی صورت گیرد.
- برنامه‌ریزی زمانبندی
پس از شناسایی تجهیزات، زمانبندی مناسب برای اجرای تعمیرات پیشگیرانه باید تعیین گردد. در این مرحله، ملاحظاتی نظیر فعالیت‌های کلان سازمان، فصول سال، تولید و استفاده محصولات و همچنین تعطیلی‌های برنامه‌ریزی شده موردنظر قرار می‌گیرند.
- تعیین فعالیت‌ها
در این مرحله، برای هر یک از تجهیزات شناسایی‌شده، فعالیت‌های دقیق و مورد نیاز برای اجرای تعمیرات پیشگیرانه تعیین می‌گردد. این فعالیت‌ها ممکن است شامل بازرسی‌های معمولی، تعویض قطعات مصرفی، تنظیمات و تعمیرات کوچک باشند. همچنین، در این مرحله تعیین می‌شود که آیا نیاز به تخصص‌های خاصی در اجرای تعمیرات داریم یا خیر.
اجرا (Do):
این مرحله به اجرای برنامه‌ریزی‌های انجام شده مربوط است.
- اجرای فعالیت‌ها: نگهداری و تعمیرات را طبق برنامه مشخص شده انجام دهید.
- مستندسازی: تمامی فعالیت‌های انجام شده مانند تاریخ‌ها، قطعات تعویض شده و مشکلات شناسایی‌شده را ثبت کنید.
- استفاده از ابزارهای دیجیتال: از نرم‌افزارهای مدیریت نگهداری و تعمیرات (CMMS) برای ثبت اطلاعات و مدیریت وظایف استفاده کنید.
- آموزش کارکنان: اطمینان حاصل کنید که پرسنل فنی با دستورالعمل‌های اجرایی آشنا هستند و به درستی وظایف خود را انجام می‌دهند.
بررسی (Check) :
در این مرحله، عملکرد برنامه PM و اثربخشی آن ارزیابی می‌شود.
- تحلیل شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI): شاخص‌هایی مانند تعداد خرابی‌ها، هزینه‌های تعمیرات و زمان توقف را بررسی کنید.
- بازخورد کارکنان: نظرات و بازخوردهای تیم فنی را برای شناسایی نقاط قوت و ضعف جمع‌آوری کنید.
- مقایسه با اهداف: نتایج را با اهداف تعیین‌شده در مرحله برنامه‌ریزی مقایسه کنید و شکاف‌ها را شناسایی کنید.
اقدام (Act) :
این مرحله به بهبود مستمر و اصلاح برنامه‌های PM اختصاص دارد.
-
- رفع مشکلات شناسایی‌شده: مشکلاتی که در مرحله بررسی مشخص شده‌اند را اصلاح کنید.
- بهینه‌سازی برنامه: تناوب فعالیت‌ها، روش‌های اجرا یا تخصیص منابع را بر اساس داده‌های واقعی بهبود دهید.
- توسعه برنامه: برنامه PM را به سایر تجهیزات یا فرآیندهایی که نیازمند نگهداری پیشگیرانه هستند، گسترش دهید.
نرم افزار Computerized Maintenance Management System
(CMMS) :
نرم افزار CMMS به عنوان پیشرفته ترین و جامع ترین نرم افزار مدیریت نگهداری و تعمیرات در ایران طراحی شده تا شما را در برنامه ریزی، مدیریت و اجرای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه به شکلی کارآمد یاری کند. این نرم افزار به شما امکان می‌دهد تا تمام جنبه‌های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه، از برنامه‌ریزی فعالیت‌ها گرفته تا یادآوری‌های خودکار و گزارش‌دهی دقیق، را با حداکثر دقت و سهولت مدیریت کنید.
