رایانش ابری(cloud computing) چیست؟

ابر چگونه چیزی است؟ جای آن کجاست؟ آیا ما اکنون در فضای ابری هستیم؟ این‌ها سوال‌هایی هستند که یا شما به احتمال فراوان شنیده‌اید و یا از خودتان پرسیده‌اید، امروزه اصطلاح «رایانش ابری» در همه جا به چشم می‌خورد.

به زبان ساده، رایانش ابری به معنای دسترسی به داده‌ها و برنامه‌ها و ذخی

ره‌سازی آن‌ها از طریق اینترنت به جای استفاده از هارد دیسک رایانه است؛ همچنین می‌توان رایانش ابری را نوعی ارائه خدمات سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری در اینترنت دانست.

درکل، ابر استعاره‌ای از اینترنت است. استفاده از این عبارت به زمان فلوچارت‌ها و ارائه‌هایی بر می‌گردد که زیرساخت‌های عظیم مزارع سرورهای اینترنتی را به شکل ابری پف‌کرده نشان می‌داد که از اتصالات پشتیبانی می‌کرد و اطلاعات را به صورت شناور در اختیار مخاطب می‌گذاشت.

رایانش ابری هیچ ربطی به فضای ذخیره‌سازی محلی شما ندارد که در آن شما داده‌ای را روی درایو دیسک سخت خود ذخیره می‌کنید یا برنامه‌ای را روی آن اجرا می‌کنید. در این حالت تمام چیزهایی که نیاز دارید از نظر فیزیکی به شما نزدیک است، به این معنی که برای هر رایانه‌ای درون شبکه محلی، دسترسی به داده‌ها سریع و آسان است.

کارکردن با درایوهای محلی روشی است که دهه‌ها در صنعت رایانه استفاده می‌شود. برخی از افراد به دلایلی که در ادامه شرح خواهیم داد این روش را بهتر از رایانش ابری می‌دانند.

فضای ابری به معنای داشتن یک دستگاه ذخیره‌ساز متصل به شبکه (NAS) به طور اختصاصی در خانه هم نیست؛ ذخیره داده‌ها در یک شبکه خانگی یا اداری استفاده از فضای ابری به حساب نمی‌آید. با این وجود، برخی از دستگاه‌های NAS به شما امکان می‌دهند تا از راه دور و از طریق اینترنت به اطلاعات دسترسی داشته باشید، و حال برای اینکه همه چیز در این راستا گیج‌کننده شود حداقل یک محصول از شرکت Western Digital به نام “My Cloud” هم وجود دارد.

برای اینکه سرویسی به عنوان رایانش ابری در نظر گرفته شود، باید به داده‌ها یا برنامه‌هایتان از طریق اینترنت دسترسی داشته باشید، یا حداقل، آن داده‌ها را از طریق وب با اطلاعات دیگر همگام‌سازی(Sync) کنید.

در یک  کسب‌و­کار بزرگ شاید شما همه چیز را درباره‌ی طرف دیگر یک ارتباط در فضایی ابری بدانید ولی به عنوان فقط یک کاربر شاید هیچ تصوری از مرکز داده‌ای نداشته باشید که در یک روز انرژی بیشتری نسبت به کل شهرتان در یک سال مصرف می‌کند. اینکه چه نوع پردازش گسترده‌ی داده‌ای در سمت دیگر اتفاق می‌افتد. اما در نهایت برای فرد و شرکت‌های بزرگ نتیجه یکسان است؛ با اتصال به اینترنت می‌توان در هر زمان و مکان رایانش ابری را انجام داد.

ابر برای مصرف‌کننده

در اینجا به طور واضح در مورد رایانش ابری صحبت می‌کنیم زیرا بر تمامی مصرف‌کنندگان تأثیر می‌گذارد( گروهی از ما که در خانه یا در دفاتر کوچک تا متوسط می‌نشینیم و به طور منظم از اینترنت استفاده می‌کنیم.)

در کسب‌وکارها ابر مفهومی کاملاً متفاوت است. برخی از کسب‌وکارها از روش SAAS(نرم‌افزار به عنوان سرویس) استفاده می‌کنند که در آن کسب‌وکار از برنامه‌ای استفاده می‌کند که با اینترنت به آن دسترسی دارد و به نوعی آن را اجاره می‌کند.

برخی دیگر از روش PAAS(پلتفرم به عنوان سرویس) استفاده می‌کنند که در آن یک کسب‌وکار می‌تواند برنامه‌های سفارشی خود را برای استفاده‌ی تمامی افراد شرکت بسازد.

روش IAAS(زیر ساخت به عنوان سرویس) را نیز نباید فراموش کرد که در آن شرکت‌هایی مثل آمازون، مایکروسافت، گوگل و Rackspace زیرساختی کلی ایجاد می‌کنند که دیگر شرکت‌ها می‌توانند آن را اجاره کنند. مانند Netflix که از خدمات ابری Amazon AWS استفاده می‌کند.

رایانش ابری یک تجارت بزرگ است. نمودار زیر را Statista در جولای 2021 تهیه کرد که نشان دهنده‌ی سلطه آمازون در این تجارت 150 میلیارد دلاری در سال در سراسر جهان است. فقط یک سال قبل از آن، زمانی که ویروس کووید-19 بسیاری از دفاتر کار را تعطیل کرده بود، بازار رایانش ابری 100 میلیارد دلار بود. بدیهی است که بسیاری از کسب‌وکارها چیزهایی را به فضای ابری منتقل کردند تا به کارکنانی که اکنون در خانه هستند کمک کنند تا بدون مشکل کار کنند و این اتفاقی موثر بود.

ابر در خدمت شماست

وقتی صحبت از استفاده‌ی خانگی در میان باشد گاهی مرز بین رایانش ابری و رایانش محلی از میان می‌رود چرا که امروزه فضای ابری تقریبا بخشی از هر چیزی است که در رایانه شما وجود دارد. شما می‌توانید به راحتی یک نرم‌افزار در سیستم خودتان داشته باشید که از نوعی رایانش ابری برای ذخیره‌سازی استفاده می‌کند. مانند مایکروسافت آفیس که اطلاعات را در OneDrive ذخیره‌سازی می‌کند.

مایکروسافت همچنین برنامه‌های مبتنی بر وب آفیس را نیز ارائه می‌کند که در واقع نسخه‌های ابری برنامه‌های Word، Excel، PowerPoint و OneNote هستند که از طریق مرورگر وب شما بدون نصب هیچ چیزی در دسترس هستند و این امر آن‌ها را به نوعی رایانش ابری تبدیل می‌کند.

ما چند نمونه دیگر از رایانش ابری که احتمالاً از آن‌ها استفاده کرده‌اید را نیز در ادامه آورده‌ایم:

Google Drive: این سرویس نوعی سرویس رایانش ابری خالص است، با فضای ذخیره‌سازی کاملی به صورت آنلاین که می‌تواند با برنامه‌های سودمند ابری مانند Google Docs، Sheets و Slides کار کند.

سرویس Google Drive فراتر از رایانه‌ها نیز در دسترس است و می‌توان از آن در تبلت، آیپد یا گوشی‌های هوشمند استفاده کرد که دارای برنامه‌های جداگانه‌ی Docs و Sheets هم هستند.

در واقع، بیشتر خدمات گوگل را می‌توان رایانش ابری به حساب آورد خدماتی مانند: جیمیل، تقویم گوگل، نقشه‌های گوگل و …

Apple iCloud: سرویس ابری اپل در درجه اول برای ذخیره‌سازی آنلاین، پشتیبان‌گیری و همگام‌سازی email، مخاطبین، تقویم و موارد دیگر و همچنین همگام سازی فایل‌ها میان رایانه Mac و دستگاه های iOS شما استفاده می‌شود. تمام داده‌هایی که نیاز دارید در دستگاه‌های iOS، iPadOS، macOS یا Windows در دسترس شما هستند (کاربران ویندوز باید کنترل پنل iCloud را نصب کنند).

طبعاً اپل از رقبای خود عقب نشینی نخواهد کرد و نسخه‌های مبتنی بر ابر برنامه‌های iWork خود مانند برنامه‌های Pages، Numbers و Keynote را برای استفاده‌ی مشترکین iCloud ارائه می‌دهد.

همچنین iCloud بخشی از روش استفاده کاربران آیفون و AirTab از ویژگی Find My iPhone در هنگام گم شدن دستگاه‌ها است.

Dropbox: این سرویس برای سال‌ها یک سرویس همگام‌سازی و ذخیره‌سازی فایل ساده و قابل اعتماد بوده است.

Slack: بله، اگر شما گروهی از افراد با دستگاه‌های مجزا دارید که نیاز به پیام‌رسانی و ارتباط فوری دارند، در این حالت می‌توانید از Slack به عنوان نوعی رایانش ابری استفاده کنید. Slack معروف‌ترین ابزار برای چنین کاری است اما شما می‌توانید از Microsoft Team، Workplace by Facebook و دیگر سرویس‌ها نیز استفاده ‌کنید.

سرویس‌های پشتیبان‌گیری یا همگام‌سازی‌­ای که گفته شد و دیگر سرویس‌ها مانند Box ،IDrive و SugarSync همگی در فضای ابری کار می‌کنند چرا که همگی نسخه همگام‌سازی شده فایل‌های شما را به صورت آنلاین ذخیره می‌کنند اما آن‌ها را با فایل‌های موجود در فضای ذخیره‌سازی محلی شما همگام می‌کنند. همگام سازی سنگ بنای تجربه رایانش ابری است، حتی اگر به صورت محلی به فایل‌ها دسترسی داشته باشید.